Oba miejsca związane są z postacią majora Stefana Wyrzykowskiego ps. „Zenon", dowódcy Oddziału Partyzanckiego 34. Pułku Piechoty Armii Krajowej  i walczących u jego boku żołnierzy. – Pamięć o bohaterach narodowych trzeba podtrzymywać. Nie ulega wątpliwości, że takimi byli „żołnierze wyklęci", przez lata zapomniani i  szkalowani- podkreśla Leszek Michalec, nadleśniczy Nadleśnictwa Międzyrzec. Towarzyszył mu sekretarz Adam Szulik a  także członkowie Konnej Straży Ochrony  Przyrody i Tradycji, z komendantem Andrzejem Nowakiem.

Leśna mogiła

Leśna, zbiorowa mogiła  żołnierzy AK z oddziału „Zenona", poległych w walce z Niemcami w dn. 22- 26 lipca 1944r,   znajduje się na   terenie Leśnictwa Leszczanka. Przed laty, w ramach akcji „Burza",   w rozległym  kompleksie leśnym „smolne Piece"  rozegrała się  krwawa bitwa. Oddziały partyzanckie AK  „Zenona" – Stefana Wyrzykowskiego i „Lecha" – Stanisława Chmielarskiego  sparaliżowały wówczas odwrót cofającym się formacjom Wermachtu. Finał akcji „Burza" w Obwodzie AK Biała Podlaska zakończył się 26 lipca 1944r zajęciem miasta przez oddziały partyzanckie. –Niestety, wielu z ocalałych z oddziału „Zenona" podzieliło los „żołnierzy wyklętych", tułając się po lasach i przeżywając męczarnie  w katowniach UB – zwraca uwagę A. Nowak.

Siedmiu z „Latającej Fortecy" 

Pomnik  na terenie Leśnictwa Woroniec, poświęcony jest ponad  41.tys amerykańskich lotników,  poległych w czasie II wojny światowej. Jego usytuowanie jest nieprzypadkowe, bowiem w  1944r niemieckie samoloty myśliwskie  zestrzeliły w Worońcu amerykańską Latającą Fortecę B-17G.  Maszyna, która wystartowała z angielskiej bazy, po zbombardowaniu celów w Niemczech miała dotrzeć do lotniska w ukraińskiej Połtawie. Spadła w pobliżu miejsca, gdzie wzniesiono pomnik. Dziesięciu członków załogi bombowca ratowało się skokiem ze spadochronem. Trzech dostało się do niewoli niemieckiej, siedmiu przechwycił  oddział partyzancki  S. Wyrzykowskiego "Zenona". W lipcu 1944r , po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną, uratowani przez Polaków Amerykanie przez Związek Sowiecki powrócili do swoich baz.

Stefan Wyrzykowski „Zenon" – żołnierz „niezłomny"

Major Armii Krajowej Stefan Wyrzykowski, ps. „Zenon"  to żołnierz legenda. Urodził się w 1916r w Terlikowie, w powiecie łosickim; tu spędził dzieciństwo i młodość.  Tu także zastała go klęska wrześniowa. Mimo młodego wieku został jednym z pierwszych organizatorów konspiracji na ziemi nadbużańskiej. Już w listopadzie 1939 r., po zaprzysiężeniu w Warszawie,  został mianowany komendantem obwodów Siedlce i Biała Podlaska Związku Walki Zbrojnej. W latach 1940-1942 zorganizował na tym terenie grupy bojowe Związku Odwetu, których celem była bezpośrednia walka zbrojna z okupantem. Liczne akcje zbrojne, śmiałe zasadzki, wysadzania pociągów, odbicie wiezionych na roboty do Niemiec szybko rozsławiły oddział „Zenona" i  sprawiły, że imię dowódcy stało się postrachem okupanta.

Od grudnia 1943 r. Wyrzykowski dowodził oddziałem osłaniającym radiostację R-31 Komendy Głównej AK, która zapewniała łączność z rządem polskim na uchodźstwie w Londynie.  Oddział rozrastał się i  obok plutonu radiotelegraficznego uformował  w okolicach Łosic  oddział partyzancki,  liczący ponad 200 osób. 20 maja 1944 roku oddział "Zenona"   uczestniczył w okolicach Sarnak  w akcji osłonowej wydobycia z rozlewiska rzeki Bug   niewybuchu niemieckiej rakiety V2, tajnego projektu niemieckiego Wehrmachtu. Akcja polegała na organizowaniu akcji zaczepnych w lasach Mierzwickich,  ok. 10 km od miejsca wydobycia rakiety, w celu odwrócenia uwagi Niemców. Ostatnie bitwy oddziału "Zenona" z wojskami niemieckimi to zwycięskie walki o wyzwolenie Białej Podlaskiej  i Międzyrzeca Podlaskiego. S. Wyrzykowski   został awansowany do stopnia majora i odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militarii,  Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Walecznych oraz innymi odznaczeniami.

Lata powojenne

Po wojnie S. Wyrzykowski był  represjonowany,  ukrywał się i uciekł za granicę. Po powrocie w 1951 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu. Władze PRL skazały go na karę śmierci, zamienioną następnie  na dożywocie.  Po sześciu latach został uwolniony. W latach 1950-1970 on i jego rodzina żyli inwigilowani przez Służby Bezpieczeństwa. Zmarł 4 lutego 1985 roku w Siedlcach. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W czerwcu 2005 roku w Leśnej Podlaskiej,  pod patronatem przybyłego na uroczystości prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, imię „Żołnierzy majora Zenon'' została nadane Zespołowi Placówek Oświatowych. 12 czerwca 2016  w rodzinnej wsi Terlików, z inicjatywy lokalnej społeczności, został odsłonięty obelisk upamiętniający setną rocznicę urodzin Stefana Wyrzykowskiego.

Fot. Małgorzata Kołodziejczyk